El culo en rio!!! (165 m, 4c, 4c derrigorrez)

Bideen zerrendarako lotura

Jean Pierre Rio eta Fabien Naegelenek kontzeptu berri bat asmatu dutela esan daiteke: eskalada zirkularra. Bidea bilgune berean hasi eta amaitzen da. Horri bainu bat hartzeko aukera gehitzen badiogu, eguraldi on eta beroarekin "eskalada zirkularra bainuarekin" kontzeptura hurbil gaitezke (agian barrankismoa ere bai?).

Castillo del Mango errekak osatzen duen arroila txikiaren bi isurialdeetan garatzen da bidea, Al-Foraz haitzuloaren parean. Bidearen zailtasuna xumea da (L5eko hormatxoa izan ezik, baina ezer baino gehiago harriaren kalitate txarragatik), eta jarduerak denetarik du: rapelak, erreka zeharkatzea eta eskalada erraza.

Eskalada, oro har, L3aren azken zatia eta L5aren horma izan ezik, harkaitz oneko plaka etzanen gainean egiten da. Hala ere, bidea oso “birjina” dago oraindik (ikusten da oso jende gutxi pasatu dela) eta toki batzuetan oraindik arreta pixka bat jarri behar da heltzen diogun horri. Jendea pasa ahala, garbitzen denean, askoz gehiago gozatuko da.

Bidea egitera joan ginenean, ibaiak ur dezente zeraman. Haitzulotik orroka entzuten genuen, eta zalantzan egon ginen jaitsi ala ez, ez baikenekien nola zegoen zeharkatzearen asuntoa. Lasai, ibaia zeharkatzeak ez du arazorik. Lehenengo bidegurutzea eta bigarrena jauzi txiki bat dira (1 m ingurukoak, inolako zailtasunik gabekoak). Orain zeharkatzeko tokiak ezagututa, ziur gaude bidea askoz ur gehiagorekin egin daitekeela (gainezka badago, ez noski).

Egileek diotenez, iniziazio-bide bat da. Inoiz eskalatu ez duen jendea eramateko balio dezake.

Azken luzea ez egiteko aukera egon daiteke, galdorraren oinetik R5era hurbilduz. Guk aukera hori ez genuen probatu. Agian sastraka ugari egon daiteke.

Iristeko: Agüero herrira hilerritik hurbildu eta herriko sarreran aparkatu (hainbat autorentzako lekua).

Hurbiltzeko: Bidezidor zabala hartu ezkerrerantz La-Foraz haitzulorantz. Bidexkak herria goitik inguratzen du igoera labur bat eta jaitsiera bat egin ondoren. Gero, bidea ia laua da kobazulora iritsi arte. Hurbilketa polita eta erosoa, Aguero haitzaren mendebaldeko horma birjinetara ikuste ederrekin. Kotxetik kobazulora 35 minutu inguru dira (lasai lasai joanda).

Kobazuloan egonik, hormaren amaierara arte jarraitu. Horma gainditu eta gandorrera hurbildu. Bidearen lehen eta azken bilgunea hormaren iparraldean dago. Uztairik gabeko bi parabolt dira. Bi mosketoi edo bi mailoi utz daitezke, eta amaieran jaso. Rapela 45 m-koa da.

 

L1 (30 m, 4 aseguru, 3c). Plaka etzana. Hirugarren seguruaren ondoren, ezkerrera egingo dugu, haitzuloaren bila. Bere eskuineko aldean dago bilgunea.

L2 (30 m, 4 aseguru, 4b). Plaka handira igotzeko, helduleku onak dituen horma bertikal labur bat hasieran. Gero, etzana den plaka igo behar da, ezkerreranzko joera txikiarekin. Sabai handiaren atzean dago bilgunea.

L3 (30 m, 6 aseguru, 4c). Luzea bi zatitan banatzen da. Lehenengoa, aurrekoak bezalako plaka etzana da eta bigarrena ezproiaren erditik doan plaka bertikala. Azken zati hori bertikalagoa da, eta arreta pixka bat izan behar da eusten dugun horrekin.

40-50 metroko rapela gure ezkerreko aldera. Rapelaren luzera laburragoa izan daiteke, oso etzana dagoen plaka batean lurreratzen baita, eta oso erraza baita hortik jaistea. Gero errekaraino jaitsi behar da oinez, beste aldean ikusten den hormatxoa erreferentziatzat hartuta. Pasabidea horma horren parean dago. Ibaia gainditu eta ezkerrerantz egin, bilgunea dagoen erlaitz txiki bat aurkitu arte (parabolt 1).

L4 (30 m, 3 aseguru, 3c). Plaka etzana. Azken metroetan atzanagoa da.

L5 (45 m, 5 aseguru, 4c). Harkaitz hautsiarengatik konfiantza gutxi ematen duen 4-5 metroko horma bertikala. Eskerrak ipuru sendo batez laguntzeko aukera dagoela. Gero gandorra jarraitu behar da. Lehen metroetan nahiko estua da eta arroka txarra du, baina lehen metro horiek gainditu ondoren hobetu egiten da. Zabaldu egiten da eta azken metroak erraz egiten dira.

Materiala: 6 zinta + bileretarako materiala. Friendak eta fisureroak ez dira beharrezkoak.

    Arroka: Tillita, oro har, kalitate onekoa.

    Orientazioa: Ekialdea eta Mendebaldea.

    Iraupena: 1h 30 min eskaladak. Jarduera guztia 3 ordu inguru dira.

    Nork irekia eta ekipatua: Jean Pierre Rio eta Fabien Naegelen, 2019ko azaroan.

 

Cambiar idioma (Castellano)

 

Jarraitu

Mollons - Lena (100 m, 5c, 5c derrigorrez)

Bideen zerrendarako lotura

Bide polita inguru ederrean. Bigarren bisita da, baina beti itzultzeko gogoz uzten zaituen gunea da.

Bidea luze labur batekin hasten da, non eskuetarako heldulekuak kamutsak diren. Bigarren luzean, zailtasuna 3-4 metro inguruko plaka bertikal txiki bat gainditzean metatuta dago. Zaila dena hirugarren asegurutik irtetea da. Oinetarako erlaitz txiki on bat dago eskuinean, baina altu geratzen da, eta eskuetarako ezer ez dagoenez, pasagunea derrigorrezkoa da. Garrantzitsua da hanketako malgutasuna (duela urte asko galdu genuena). Oztopo hori gaindituta, gainerako guztia gozamena da. Silex-harri bloke bitxia R2ra iritsi aurretik metro batzuetara.

Azken luzean, lehenengo parabolt -etik bigarrenera igotzeko, hasieran, ez dirudi 4b denik (zailagoa baizik), baina bigarren aseguruaren ondoan, goian eskuinean, asegurua baino pixka bat beherago, giltzarrizko heldulekua dago, guk "arrautza-ontzia" izenenarekin izendatu genuena. Uste dut bide osoan helduleku bakarra dela eskua eskularru baten modura doitzen dena. Helduleku hori eusten denean, gauza erabat aldatzen da eta oso atsegina bihurtzen da gauza.

L3 eta L4 lotzeko aukera (guk hala egin genuen).

 

Iristeko eta hurbiltzeko: Ikusi hurrengo sarrera. Metro batzuk igo Molló Menut eta Mig artean dagoen kanal zabaletik. Bidea sabai handiaren bertikalean hasten da.

 

L1 (15 m, 3 aseguru, 4c). Tarte labur bertikala, eskuetarako presa apurrekin. Sarrerarekiko itsaspen-izapidea. Plataforma zabal batean biltzea.

L2 (40 m, 8 aseguru, 5c). Etzanda dagoen tarte labur batek sabai-sabel baten azpian uzten gaitu, S bat eginez gainditzen da (lehenik ezkerrera eta gero eskuinera). Gero plaka bertikal bat, eskuentzat helduleku gutxirekin, non oinak asko igo behar diren. Pasagune fina, estutzekoa, hirugarren parabolt gainean dagoen plataformara igotzeko. Gero, harri trinkoz osatutako plaka luze etzan bat. Bertan pixka bat nabigatu behar da (ezkerrera eta eskuinera) bide errazena aurkitzeko.

L3 (25 m, 3 aseguru, 3c). Sabeltxo erraz batzuk dituen plaka etzana.

L3 (20 m, 3 aseguru, 4b). Tarte horizontala (ordeka), azken plakatxo bertikalaren oinarrian jarri arte. Erraza da eskua "arrautza-ontzian" heldulekua topatzen badugu.

Jaitsiera: Bidetik rapelatzen. R4tik R2ra tirada bat, eta hortik beste batean lurrera. Lehen rapela bitan zatitzeko aukera dago (R3 bilgunea 2 parabolt + 2 uztaiez osatuta dago).

 

Mollonseko ikuspegi orokorra.

Materiala: 8 zinta + bilgunerako materiala. Friendak eta fisureroak ez dira beharrezkoak (gainera, ez dago ezer horiek jartzeko).

Arroka: Konglomeratua

Orientazioa: Hegoaldea.

Iraupena: 1h 20 min

Nork irekia eta ekipatua: Isabel Martín, Chabi Sanchez eta Carles Vallés 2023ko otsail eta martxoko bi egunetan.

 

Cambiar idioma (Castellano)

Jarraitu

Pared de Doña Eusebia (Egino) - La vida es un tango (140 m, 5c, derrigorrez A0/5b)

Bideen zerrendara lotura.

Aspaldi ez nuela Eginon eskalatzen, eta gaur oraindik poltsikoan ditudan Antxon Gorrotxategiren bide horietako bat egitera animatu gara.

Bide polita. Ukitu basati batekin oraindik. Nabari da oraindik ez dela jende asko pasa. Ondo hornituta dago, soka jarrita duten arroka-zubiekin eta paraboltekin, baina ondo dator zinta batzuk eta fisurero eta Friends joko bat eramatea, aseguru finkoen artean auto-babesak jartzeko, aseguru batzuen artean "aire" apur bat baitago. Auto-babesak jartzeko aukera dezente dago bide osoan.

Bigarren luzea, ederra. Goitik behera pitzadura batek zeharkatzen duen plaka bertikal luze bat da. Luzeraren zailtasuna 5a/5b inguruan mantentzen da, 5c-ko tarte labur bat izan ezik (harri trinkoz osatutako plakatxo bat), baina tartetxo hori ondo babestuta dago (A0an egin daiteke). Luze horregatik bakarrik pena merezi du bidea egitea.

Jarraitzeko gogoarekin amaitzen da. Antxon Gorrotxategiren beste bide polit bat. Eskerrik asko hartzen duzun lanagatik.

R3tik ihes egiteko aukera dagoela ematen du. Hala ere ez genuen baieztatu.

Bideak duen eragozpen bakarra duen hurbilketa penagarria da. Baina dagoena da, hau ez da eskola bide bat. Mendian, askotan gozatu nahi bada, lehendabizi sufritu egin behar da. Horrela, gehiago gozatzen da.

 

Iristeko: Egino herrira hurbildu eta hortik Lezeko kobazulora. Autoa aparkaleku handia utzi.

 

Hurbiltzeko: Aparkalekutik irteten den pista hartu eta jarraitu monolitoetara iritsi arte. Pista utzi eta monolitoen azpitik igarotzen den bidezidorra hartu. Laugarren eta bostgarren monolitoen artean dagoen hartxingadi nabaritik gora egin. Igoera neketsua. Igoeraren amaieran, eskuinerantz jo, lepotxo lauso baterantz. Lepotik eskuinera (bidezidorraren aztarnak; hasieran nahiko landaretzarekin), haritz handi baterantz jo. Haritzera iristean, bidezidorra nabarmenagoa bihurtzen da, eta, hari jarraituz, berehala iritsiko gara bidearen hasierara. Autotik 50 bat minutu izan daitezke.

 

L1 (35 m, 6 seg., 4c). Erresalte labur batek erlaitz belartsu batean uzten gaitu, Bertatik lehen plakari ekiten zaio. Zertxobait pentsarazten duen pasagunetxoren bat duen plaka da. Gero, erresalte batzuek aurrekoa baino beste plaka laburrago, baina leunago batean uzten gaituzte. Plakak duen zulo handi batek gainditzen laguntzen du. Babesteko erraza den kanal-diedro labur batek bilgunean uzten gaitu.

L1bis (20 m, 1 seg., I). R1bisera oinez hurbildu. Airetiko zatia, baina lehen begiratuan ematen duena baino errazagoa. Hasieran, soka bat duen zuhaizti bat dago, eta besteren bat beste zuhaitzen batean jar daiteke (baina ez da beharrezkoa).

L2 (35 m, 8 seg., 5c). Auto-babesa ahalbidetzen duten pitzadurak dituen kanal moduko batek plaka lau batean uzten gaitu. Plakak eskuetarako lauza bat du, baina oinetarako gauza gutxi. Luzeraren eta bidearen zatirik zailena da. Ongi hornituta dago. A0n egin daiteke. Plakatxoa gainditu ondoren, pixka bat eskuinera jo eta gero pitzadura handira itzuli. Pitzadura handiari jarraitu, eta bukatzen denean, gure eskuinetara aurkituko dugu bilgunea. Arroka-zubi handi batez eta parabolt batez bidez egindako bilgunea.

L3 (40 m, 7 seg., 5b). Harmaila etzanak, non oraindik arrokarekin arreta izan behar den hasieran. Gero harri trinkoz osatutako bi horma txiki, ondo babestuak eta eskalatzen ondo uzten direnak. Pasagune fina azken aseguruan, baina A0n egin daiteke. Azken paraboltatik zeharkaldi horizontal bat egin behar da eskuinerantz, bloke handiaren azpitik igaro eta atzean bilgunea aurkituko dugu.

Bigarrenaren progresioa babesteko, ondo dator Friendsen bat bloke handiaren azpian jartzea. Bilgunetik posible ikusten da bidea ezkerretik uztea (baieztatu gabe).

L4 (30 m, 3 seg., 4c). Arroka trinkoko plaka laua da, eta pitzadurak ditu, eta horietatik ondo igotzen da. Lehen parabolt eta bigarrenaren arteko bavaresa pausotxoa eta azken paraboltetik irteteko pausoa. Gero, arroka trinkozko kanal etzan batek plataforma horizontal zabal batean uzten gaitu, non azken bilera dagoen.

 

Jaitsiera: Azor eta Usoaren jaitsieratik jaitsi daiteke, baina jaitsiera horrek murrizketak ditu. Gu Aitzandira igotzen den bide arruntetik jaitsi ginen.

Horretarako, bidetatik kanpo ibiliz, ezkerrerantz (mendebalderantz) egin behar da, gandor lauso batera iritsi arte. Gandor hori iparralderantz jarraitu behar da, bidezidor nabarmena aurkitu arte.

Bidea ezagututa, 50 bat minutu beharko ditugu autora itzultzeko. Bidea ezagutzen ez badugu, agian minutu batzuk gehiago beharko ditugu.

 

Materiala: 8-12 zinta + bilgunerako materiala. Friends eta fisurero joko bat eta zinta batzuk.

Arroka: Kareharria, oro har, kalitate onekoa. Igo ahala, hobetu egiten da.

Orientazioa: Hegoaldea.

Iraupena: 1h 30min

Nork irekia eta ekipatua: Antxon Gorrotxategi, 2021.

 

Cambiar idioma (Castellano)

Jarraitu

Camarasa - J.R. (170 m, 4c, derrigorrez 4b)

Bideen zerrendara lotura.

Plaka etzan segida batez osatutako bide oso erraza. Plaketako arroka, oro har, trinkoa eta kalitate onekoa da, baina hain etzanak direnez, normala da goitik erortzen den harri solte pixka bat izatea. Eskalada atsegina eta altuera sentsazio gutxikoa. Ongi hornitua.

Ez da espresuki egitera joateko bide bat, baina aukera ona izan daiteke eskalatzen ez duen jendea eramateko, luze ugariko bidetan entrenatzeko edo ikastaroak egiteko. Camarasa herri aldera dauden bistak, ederrak.

Bere orientazioa dela eta (hegoa), neguko, udaberriko edo udazkeneko egun eguzkitsuetarako bide aproposa. Guk 8ºC-rekin egin genuen, abenduko egun eguzkitsu eta haizerik gabeko egun batean, eta, egia esan, hotzik pasatu gabe, mahuka luzeko kamiseta batekin eskalatzen amaitu genuen.

Luzeak lotzeko aukerak daude. Guk L2+L3, L4+L5 eta L6+L7 lotu ditugu, baina beste konbinazio batzuk egon daitezke. Bilerak leku erosoetan.

Bidea Joan Ramon Segura-ren omenez  da.

Iristeko: Camarasa herrira hurbildu eta Sant LLorenç de Montgaira doan errepidea hartu. Zubia gurutzatuta eta, beste aldean, pista bat irteten da eskuinetara. Pista hori hartu eta 1,4 km jarraitu Tossalaren ertza gainditu arte. Auto batzuentzat aparkatzeko lekua dago. Pistak autoekin ibiltzeko egoera ona du.

Hurbiltzeko: Metro batzuk atzera egin eta horma bat aurkituko dugu. Bertan, urdinez margotuta, gezi bat eta bidearen izena (JR) ikusiko ditugu. Jarraitu geziei eta puntu urdinei. Hasieran, bideak goranzko joera txiki bat du. Gero ia horizontalean. Amaieran hasieran baino marka urdin gehiago daude. Bidearen hasieran, pintura urdinez, bidearen izena handiz idatzita aurkituko dugu. Ez du galerarik. Autotik 5-7 minutu dira.

 

L1 (30 m, 2 seg., 3c). Lehenengo 20 metroak kanal zabal batetik igotzen dira, ia oinez. Azken 10 metroak arroka trinkoz osatutako plakatxo batetik dira.

L2 (30 m, 4 seg., 4a). Plakatxo bat hasieran. Gero piramide forma duen plaka bat. Azken metroak plaka horren ezkerreko ertzetik egiten dira.

L3 (30 m, 5 seg., 4a). Arrapaletatik ezkerrerantz irten, gure ezkerretara ikusten den piramide formako plaka nabarmenerantz. Arroka trinkoz osatutako plaka polita. Plaka gainditu ondoren, 10 bat m horizontalean egin behar dira ezkerrerantz bilera aurkitzeko.

L4 (20 m, 4 seg., 4c). C handi bat eginez igotzen den plaka. Plaka polita, itsasgarritasunezko pasagunetxo txikiren batekin. Luze hau aurrekoak baino pixka zailagoa da.

L5 (20 m, 3 seg., 4c). Ezkerrerantz horizontalean irten, lurkara den zati erraz batetik (zuhaixka batean ipinitako zinta batekin babestuta dago). Gero, erresalteetatik, zuzen igo.

L6 (30 m, 5 seg., 3c). Ezkerrerantz irten eta plaka estu bati eraso. Hirugarren paraboltaren parean ezkerreko plakara pasa eta bertatik igo.

L7 (10 m, 2 seg., 4b). Harri trinkoz osatutako plakatxo batek azken bileran uzten gaitu. Jarraitzeko gogoarekin uzten zaitu.

 

Jaitsiera: Ekialdeko ertzari jarraituz (Camarasa alderantz doana). Mugarriak jarraituz pistara iritsiko gara (30 minutu inguru).

 

Materiala: 6 zinta + bileretarako materiala. Friendsak eta fisureroak ez dira beharrezkoak.

Arroka: Plaketan, harri trinko osatutako kareharria, baina harri solte pixka batekin.

Orientazioa: Hegoaldea.

Iraupena: 1h 30min

Irekia eta ekipatua: Lluis Olondriz eta Amadeo Ribes, 2022ko azaroan, J. Alcala, A Balasch eta R. Olivaren laguntzarekin.

 

Cambiar idioma (Castellano)

Jarraitu

Balneario de Panticosa eta inguruak

Panticosako maparen bigarren bertsioa argitaratu eta berehala berrikuntza batzuen berri izan dut eta hona hemen maparen hirugarren bertsioa. Bertan Bachimañako aterpearen eta Panticosako Bainuetxeko Casa de Piedra aterpearen inguruetan dauden luze ugariko eskalada bideak agertzen dira.

Panticosako Bainuetxea eta bere inguruak udaran eskalatzeko leku aproposak bihurtu dira. Beste lekuetan beroagatik ezin denean eskalatu, hemen egun osoan eskalatzen uzten duen Pirinioetako freskotasuna aurkituko dugu. Goizez, zein arratsaldez eskala daiteke. Horri arrokaren kalitatea eta bideen zailtasuna (batzuk oso eskuragarriak) gehitzen badizkiogu ez da harritzeko egunetik egunera jende gehiago hurbiltzea leku honetara eskalatzea.

Nahiz eta blog honen helburua hori ez izan sarrerako beheko aldean eskola sektoreak edota kirol-eskaladako eremuak aipatzen dira. Ez dira boulder tokiak eta izotz eskaladako bideak sartzen.

Zerrendaren helburua norbanakoak aukeratu behar duen bide edo bideetan laguntzea. Bide desberdinak konbinatzeko aukera ere bada, bakoitzak horrela nahi baldin badu. Sektoreak goitik (Iparretik) behera (Hegora) eta ezkerretik (Mendebaldetik) eskuinera (Ekialdera) ordenatuta daude. Sektore bakoitzean, bideak ezkerretik eskuinera ordenatzen dira, dagokion horma aurrez-aurre begiratuta.

Sarritan iturri desberdinek bidearen zailtasun maila (derrigorrezkoa parentesi artean) eta luzera desberdinak aipatzen dituzte. Kasu horietan konfiantza gehiena ematen didan eta homogeneitate handiena eransten duen iturria aukeratu dut.

Fondo grisarekin agertzen diren bideak blog honetan deskribatuta aurkituko dituzu.

Zerrenda eta bertan dagoen informazioa Juan Fernández de Gamarrak eginikoa eta utzitakoa da. Eskerrak eman nahi dizkiot eginiko lana eta aportazioengatik.

 

Bide bakoitzari buruzko informazioa gehiago izateko (erreportajeak, mapakm topoak, argazkiak….) bideak ireki eta errepikatu dituzten web gune ugariaz gain, hurrengo liburuak kontsulta daitezke: 

- Enrique Villasur y Julio Armesto. Valle de Tena; las 50 mejores ascensiones. Ed.Barrabés, 2004. ISBN: 978-84-95744395.

- Julio Armesto, Salvador López y Juan Luis Salcedo. Panticosa; Guía de Escalada Deportiva. Ed.Barrabés, 2006. ISBN: 978-84-95744722.

- Collectif de la Maison de la Montagne de Pau.100 Plus belles voies des Pyrénées Occidentales.Rando Eds./Glenat, 2019. ISBN: 978-2-344-03203-9.

- LuisAlfonso. Valle de Tena. Ed.La Noche del Loro, 2021. ISBN: 978-84-122306-0-4

- Julio Benedé, Segis Martínez Majén, Luis Royo Naya, José Ángel Sánchez y Enrique Villasur. Casa de Piedra; recorridos para todos los niveles durante todo el año. Ed.Prames, 2009. ISBN: 978-84-8321-234-9.

Ideia bat izateko ere, hurbilketa eta itzuli batzuen denborak ere gehitu ditut. Aipatu behar dut denbora horiek gutxi gorabeherakoak direla “modu lasaian” eginikoak baitira.

 

IGOERA BATZUEN DENBORAK 

- Aparkalekutik 1º Muro-ra (5 min).

- Aparkalekutik Erreginaren Begiratokira (10 min).

- Aparkalekutik Molondro zubira (15 min).

- Aparkalekutik Llanos de Bozuelo-ko zelaietara (40-45 min).

- Aparkalekutik Pared de la Cascada-ra (1h 20 min).

- Aparkalekutik Pared del Tubo-ra (1h 10 min).

- Erreginaren Begiratokitik 2º Muro-ko bideetara (10-15 min, bidearen arabera).

- 1º Muro delakoaren amaieratik 2º Muro-ko bideetara  (8-12 min bidearen arabera).

- Llanos de Bozuelotik Picapiedra sektorera (15 min).

- Muro de la Cascada-ko bideen amaieratik Bachimañako aterpera (10 min).

- Aterpetik Palestrara (10 min).

- B bidegurutzetik Bachimañako aterpera (20-25min).

JAITSIERA BATZUEN DENBORAK 

- 1º Muro delakoaren amaieratik aparkalekura (10 min).

- 2º Muro delakoaren amaieratik GR-11-ra (10-15 min) eta hortik aparkalekura beste 15 min.

- Bozueloko bideen amaieratik Bozueloko zelaietara (10-15 min).

- Molondro amaieratik aparkalekura (30 min).

- Pared del tubo amaieratik B bidegurutzera (15-20 min).

- B bidegurutzetik A bidegurutzera  30-40 min. Eta hortik aparkalekura beste 30 min.

 

Kirol-eskaladako tokiak

(Juan Fernández De Gamarrak jasotako eta utzitako informazioa)

 

Sektoreak Iparretik Hegora ordenatuta daude; bertako bideak ezkerretik eskuinera aurrez-aurre begiratuta sektoreari. Ia denak ekipatutakoak dira.

Callejón (Prado Bozuelo izenarekin ere ezagutua)

5 bide (Akela, Enana y Morronguita, Flor de Hellín, La de los hombres mayores, Pichurrina)  IV eta V+ artean, 20 eta 25 m artekoak, Jesús Sainz-ek ekipatutakoak 2008an.

Bozuelo Este

-            Delantera (Lumiacha izenarekin ere ezagutua)

4       bide  (Alimoches, Buitres, Quebrantahuesos, Milanos) IVkoak,15 eta 20 m artekoak.

-            Trasera (bere orientazioagatik Bozuelo Oeste izenarekin ere ezagutua)

3 bide (Caesar Sanchez Sempervivens, Pascualita, Águilas)  V+/6a eta 6b artean, 10 m-koak.

Carl y Leny

14 bide (Espermateca, Steal the light, The sound of the sinners, TCM, Zángano, Pórfidos, En el camino, Jóven violado, Locura transitoria eta beste 5) 6b+ eta 8a artean, 10 eta 15 m artekoak, equipadas por E.Alonso, J.Iniesta, M.Machetti eta C.Álvarez ekipatuak, 2016 eta 2019 artean.

Primer muro (Casa de Piedra izenarekin ere ezagutua)

5 bide (Lirones, Armiños, Marmotas, Sarrios, Jabalí) IV eta V artea, 12 eta 15m artekoak, Felipe Guinda-k ekipatutakoan 1995ean.

Embotelladora

2 bide (Duros son los comienzos, El cacique)  6a-koak, 60 eta 30 m-koak. Santos Granado-k irekiak 2005ean, eta 12 m-ko 3 proiektu, hauek ere Santos Granado-renak.

 

Informazio gehigarria:

- Luis Alfonso. Valle de Tena. Ed. La Noche del Loro, 2021. ISBN: 978-84-122306-0-4

- Ayuntamiento de Panticosa: https://panticosa.es/deportes-y-ocio/escalada-y-via-ferrata/

Informazio erabilgarria duen beste post bat: viajandoenfinde.

Cambiar idioma (Castellano)

Jarraitu

Camarena de la Sierra - Espolón Tato (165 m, 5c, derrigorrez 5b)

Bide bitxia Javalambre inguruan. Aitzakia polita izan daiteke paraje polit hauek ezagutzeko. Bidea amaituta, herriarentzako ikuspegiak oso politak dira eta bere xarma dauka herria goitik ikusteak.

Plaka eta ezproi etzanetatik igarotzen da bidea. Lehenengo hiru luzeetan, harria kareharri zahar bat da, nahiko lurkara, eta bertan euste lekuren batekin edo besterekin arreta izan behar da. Ondoren, hurrengo luzeetan, harkaitzaren kalitateak hobera egiten du eta kareharri trinkoan bihurtzen da, eta horrekin gehiago gozatzen da. L1 eta L3 luzeetan, harkaitzak ematen duen lehen inpresioa oso ona ez bada ere, harkaitza, lurkara bada ere, lehen begiratuan ematen duena baino hobea da. Jendea pasa ahala, hobera egingo du.

Hori bai, L2an harkaitza oso apurtuta dago eta arreta izan behar da. Nahiz eta jendea pasa horrek ez duela hobera egingo uste dut, baina tarte labur bat besterik ez da. Luzearen gainerakoa oinez egiten da.

Zailtasunak lehenengo eta azken-aurreko luzeetan kontzentratzen dira. Lehenengo luzea plaka bertikal bat da, pitzadura baten laguntzaz igotzen dena. Lehenengo metroak ondo egiten uzten dira, baina bigarren zatian pitzadurak lur gehiago du eta finago ibili behar da. Azken-aurreko plaka oso mantendua da zailtasunean eta zertxobait makurtua kanpo aldera. Gainera, badu pausoren bat estutu beharrekoa.

Bere orientazioagatik, udetan goizez eta neguetan arratsaldez egiteko bide bat da. Oso ondo hornitua.

Iristeko: Camarena de la Sierra herrira hurbildu. Autoa uzteko 3 aukera daude (ikusi mapa).

Lehenengoa Javalambre kaletik sartzea da, "El Olmo" ostatu-jatetxean hasten dena kalea da. Jarraitu kalea bere amaieraraino. Hortxe hasten da San Mateo kalea. Autoa aparkatzeko leku ona da.

Bigarren aukera, Terueletik gatozela, autoa gure ezkerretara geratzen den lehenengo kalean uztea da. Molino kalea da. Kalea lasaia da eta autoa aparkatzeko leku asko ditu.

Hirugarren aukera autoa errepide zaharraren bidegurutzean uztea da. Herritik Teruelerako norabidean irtenda, herriaren irteeratik 600 bat metrora, errepidea bitan banatzen da. Eskuineko jaitsiera errepide zaharreko errepide zati bat da, eta oraindik autoz jaitsi daiteke. Bidegurutzean auto bat edo bi uzteko lekua dago. Aukera hori laburragoa da bidera hurbiltzerakoan, baina itzulera pixka bat luzeagoa egiten du.

Hurbiltzeko: Lehenengo aukera aukeratu badugu, "Mas de Navarrete" bezala seinaleztatutako pista batetik jaitsi behar da (mapako puntu gorriak). Jaitsi errepideraino pistatik eta hortik zubira. Errepide-zatia 350 m ingurukoa da.

Pistan behera, dorre elektriko batetik metro batzuk aurrerago bidezidor bat ateratzen da ezkerrera (puntu arrosak mapan), eta handik minutu pare bat laburtu ahal zaizkio jaitsierari. Pistatik garbiagoa eta erosoagoa da. Bidean behera aurreztutako denbora ez da ezer. Bakoitzak aukera dezala.

 

Bigarren aukerarekin, errepidetik jaitsi beharko dugu zubira iritsi arte (puntu urdinak mapan). Ia ez dago zirkulaziorik eta azkar jaisten da. Gutxi gorabehera 1 km eta denboraz 15-20 min dira. Hirugarren aukerarekin ere errepidetik zubira jaitsi beharko dugu.

Behin zubian, Teruel aldean, bidezidor bat jaiotzen da. Hasieran, errekastoaren ertzetik doa (2 mugarri zurien ondotik igaroko gara). Gero, bidezidorrak gora egiten du eta hartxingadira iristen da. Bidezidorraren trazari eta mugarriei jarraituz, bidearen oinarrira iritsiko gara (10 bat minutu zubitik). Bide zuzena aurkitzeko behar dugunaren arabera, hurbilketa 2-3 minututan luza daiteke.

(**) Erreferentziaren batean irakurri dut bidea laburtu daitekeela mapan kolore urdin argiz markatutako puntuetatik.  Bidezidor arrastoak eta mugarriren bat aurkituko eta jarraitu beharko dugu. Ez egin hori. Tarte urratzailea, arantza ugari dituena eta oso deserosoa. Denbora irabazi baino gehiago, galdu egiten da. Gu hortik sartu ginen eta gaizki ibili ginen.

 

L1 (25 m, 13 seg., 5b). Plaka bertikal pitzatua. Zuhaixkaraino ondo igotzen da. Gero, sabairaino, pitzaduratik jarraitu behar da, baina tarte horretan lur gehiago du, eta gainera harkaitzak ez du horrenbesteko konfiantzarik ematen. Sabaia gainditu (hobe eskuineko aldetik) eta gainean dagoen plakari ekin. Arroka etzaneko tarteetatik, R1 bilgunera iritsiko gara (ipuru handi batean).

L2 (15 m, 1 seg., 3b). Arrapala lurtar bat oinez igo eta parabolt batekin babestutako zalantzazko arroka duen haitz-irtengune bati eraso. Irtengunea saihesteko aukera egon daiteke, eskuinaldean dagoen arrapala lurtarretik igota.

L3 (25 m, 9 seg., 4b). Arroka zimurtsua duten erresalteak hasieran. Arroka ez da txarra, baina arreta jarri behar da. Gero ezproi txiki bat, bi erresalterekin. Luzearen pasagune gogorra (gradua ematen diona) bigarrenean dago. Gero, oinez igotzen den ezproi etzan batek bilerara iritsiko gara.

L4 (20 m, 3 seg., 3c). Bileraren eskuinaldean dagoen plakatxotik igo. Ondo babestutako erresalte batek jarraitzen dio. Luzearen gainerakoa (erdia) oinez igotzen da ezproi oso etzan batetik.

L5 (20 m, 5 seg., 4c). Harri trinkoz osatutako plaka bertikala, eskuinera pasatzeko pasagune txiki batekin. Gero, ezproi etzan batek eta ezkerretara okertutako plaka batek bilerara eramango gaituzte.

L6 (25 m, 10 seg., 5c). Helduleku onak dituen lehen hormatxo batek plaka bertikal handiaren azpian uzten gaitu. Bide osoko zati giltzarria da. Harri trinkoz osatutako plaka bertikal luzea, denbora guztian apur bat kanpo aldera botatzen duena. Zailtasuna mantendua da eta estutu beharreko pasaguneren bat badu. Bilera plakaren irteeran dago. Jarraitu dezakegu eta 10 metro eskasera dagoen hurrengo bileran bildu.

L6bis (10 m, 0 seg.). Ezproi lurkara eta etzana, oinez igotzen dena.

L7 (25 m, 5 seg., 5a). Erlaitz handi batek banatzen dituen bi plaka handiz osatutako luzea. Lehenengo plaka ondo igotzen da, hanketarako eta eskuetarako helduleku onak dituelako.

Bigarren plakara igotzeko bere sarreran estutu beharreko pasagunetxo bat du. Parabolt batez babestua dago. A0an tranpeatu eta egiteko aukera dago. Gero, lehenengo plakaren antzekoa den plaka batetik igotzen da (agian pixka bat zailagoa). Bilera gailurrean, altzairuzko kable handi bat duen bloke handi batean.

Begiratokira hurbildu besterik ez dugu egin behar ertz motz baina airetiko bati jarraituz. Erraza da.

 

Jaitsiera: Gazteluko bideari jarraituz. Herriaren ikuspegi politak goitik ikusita.

 

Materiala: 14 zinta + bilgunerako materiala. Friendsak eta fisureroak ez dira beharrezkoak.

Arroka: Kareharria (lehen hiru luzeetan trinkotasun lurkara du).

Orientazioa: Mendebaldea.

Iraupena: 2 h 30 min

Nork irekia eta ekipatua: Carlos Budria, Javier Blasco eta José Manuel Plumed, 2019ko uztaila.

 

Cambiar idioma (Castellano)

 

Jarraitu

Peña Palomera - Top G.A.J. (5c/6a, 105 m, derrigorrez 5a)

Leku eder eta lasai batean kokatutako bide polita eta eskalada mota ugari aurkezten dituena. Jiloca lautada aldera dauden bistak, ikusgarriak. Harkaitz oneko bidea eta oso ondo ekipatutakoa.

Zailtasunak L1eko plaka lauan, L3ko bigarren diedroan eta L4ko bigarren plaka pitzatuan daude. Dena den, pixka bat luzatuz gero, zailtasun horiek guztiak A0n konpon daitezke. Behetik ikusita, badirudi txapa gehiegi daudela L1eko plakan, baina gero, lanean sartuta, eskertzen da hor egotea. Lehen luzearen plakari 5c ematen diote, baina 6a izan daiteke.

Harritxo solte ugari dago L2an, baina ez du enbarazu egiten. Hori bai, behean jendea badugu, kontuz ibili ezer ez botatzeko. Soka-lagunarentzat ez dago arazorik, harri erorketaren aurrean R1 babestuta baitago.

Bidea prest dago rapelatua izateko, baina oinez ere jaitsi daiteke. Bidea amaituta, merezi du gailurrera igotzea (puntu geodesikoa) eta paisaiaz gozatzea.

Bidearen izena Grupo Alpino Javalambre (G.A.J) taldearen omenez.

 

Iristeko: Torremocha de Jiloca herrira hurbildu eta Peña Palomerara doan pista hartu. Pistako lehen zatia oso egoera onean dago autoentzat eta bigarrena nahiko ondo.

Lehenik, A-23 autobiaren gainetik igaroko gara. Zuzen jarraitu eta abeltegi baten albotik igaroko gara. Zertxobait aurrerago bidegurutze bat aurkituko dugu. Ezkerrera hartu (gehien erabiltzen den bidea dela nabari da). Ehunka metro aurrerago beste bidegurutze bat. Kasu honetan, eskuinera hartu. Bidegurutze horretan, ferrata adierazten duen kartel bat ikusiko dugu. Pistatik igo, ehiztarientzako aterpe irekiaren albotik igaro (kanpotik oso egoera onean ikusten da) eta kilometro pare bat gehiago jarraitu ferrataren aparkalekua aurkitu arte (aparkaleku-zutoin batekin adierazita).

 

Hurbiltzeko: Peña Palomera aldera igotzen den bidexka hartu. Ferrataren hasierara iritsiko gara, eta aurrerago, eskuinera, bidearen hasiera dago. Guztira, autotik, erritmo lasaian, 25 minutu inguru beharko ditugu.

 

L1 (25 m, 13 seg., 5c/6a). Emeki ezker aldera igotzen den eta itsasgarritasunezko pasagune finak dituen plaka teknikoa hasieran. Oinekin eskalatzekoa da. Azken metroak harri trinkozko ezproi etzan batetik, eskuetarako gauza gutxirekin, baina etzana. Bilgunea bloke handi baten azpian, katez elkartutako bi paraboltez osatua.

L2 (25 m, 10 seg., 4b). Bileratik irten bezain laster, erresalte txiki bat. Gero arrapala luze eta etzan bat. Nahiko harritxo solte dago, baina ez du molestatzen.

L3 (30 m, 10 seg., 5a). Arrapala etzanez edo ezproitxoen bidez banandutako bi diedro laburrek osatzen dute luzea. Diedroak oso ondo ekipatuta daude. Lehenengoak helduleku onak ditu, eta hankak ondo irekiz, ondo igotzen da. Bigarrena, lehenengoa baino pixka bat zailagoa da, pixka bat gehiago estutu behar da, baina ondo igotzen da.

L4 (35 m, 14 seg., 5c). Pitzadurak dituzten bi plaka. Lehenengoak ondo igotzen uzten du. Bigarrena zailagoa da. Eskuak pitzaduretan ongi trabatzen jakin behar da. Gero ezproi bertikal labur batek ezproi etzan batean uzten gaitu. Azken metroak helduleku onak dituzten harmailetatik egiten dira.

 

Jaitsiera: Hiru aukera daude. Lehena rapelatzen jaistea da. Bigarrena, pistan behera oinez jaistea. Aukera honetan mendi osoari buelta ematen zaio eta kotxera itzultzea luzea da (1h 25 min inguru). Presarik ez badugu eta inguruneaz gozatu nahi badugu (guk oreinak ikusteko aukera izan genuen) aukera ona da hori. Hirugarren aukera ferrataren jaitsierako bidetik jaistea da (pintura puntu gorriak). Ez dakit zenbat denbora behar den zehazki, gu ez baikinen hortik jaitsi, baina aipamenen batean ikusi dut 35-45 min izan daitezkeela. Jaitsiera aldapatsua da eta, tarte batean, jaitsiera babesteko kablea du. Zailtasun horiek gaindituta, bidea erosoagoa omen da.

 

Materiala: 14 zinta + bilgunerako materiala. Friendsak eta fisureroak ez dira beharrezkoak.

Harri mota: Kareharria.

Orientazioa: Hegoaldea/Hego-ekialdea.

Iraupena: 1h 45min

Nork irekia eta ekipatua: Javier Blasco eta Carlos Sanjuán, iraila 2018.

 

Cambiar idioma (Castellano)

Jarraitu